İranlı yetkililerce son dönemlerde doğalgaz sektörüne yatırım yapılmamasının doğalgaz üretim ve tüketim dengesizliğine neden olduğu ve doğalgaz sektöründe 80 milyar Dolar yatırıma ihtiyaç duyulduğu belirtilmiştir.

İran’da enerji ihtiyacının %70’i doğalgazdan temin edilmekte olup doğalgaz tüketimi artışı dünya ortalamasının üzerindedir. İran doğalgaz üretiminin %75i Güney Pars doğalgaz sahasından temin edilmektedir.

İran’da yaz sezonunda doğalgaz tüketimi evlerde günlük 160-170 milyon metreküp, kış sezonunda ise 600-700 milyon metreküp seviyesindedir. Ayrıca, enerji santralleri %83 oranında doğalgaz ile üretim yapmaktadır. Dünya genelinde bu oran % 23 seviyesindedir. İran’da kış aylarında günlük 200 milyon metreküp üretim açığı görülmektedir.

2021 yılında 240 milyon metre küp üretim açığı oluşmuş, Türkmenistan’dan gaz ithalatı konusunda bir ilerleme sağlanamamış ve bu sebeple enerji santrallerine verilen doğalgazda kesintiye gidilmiş ve LNG tüketimi artmıştır. Geçen sene İran’ın gaz üretiminin günlük 25 milyon metreküp arttığı ve Türkmenistan ile yapılan anlaşmalara göre günlük 1,5-2 milyon metreküp doğalgaz takası yapıldığı belirtilmiştir.

İran Petrol Bakanı Cavad Oci, İran’ın 6’ıncı Kalkınma Planında günlük doğalgaz üretiminin 1 milyar 300 milyon metre küp olarak öngörüldüğünü ancak bu miktarın şu an 970 milyon metreküp olduğunu ve bunun doğalgaz alanında yeterli yatırımın yapılmamasından kaynaklandığını aktarmıştır. Bu yatırımlar için bazı bankalar ve Fars Körfezi gibi büyük holdinglerin yatırım kapasitelerinin kullanıldığını, geçtiğimiz sene 6 büyük holding ve 6 bankanın katılımıyla Azadegan büyük petrol sahasının geliştirildiğini açıklamıştır.

Enerji uzmanı Mahmut Khagani, üretim ve tüketim dengesizliği göz önünde bulundurulduğunda İran'ın bölgedeki doğalgaz ihracatçılarından biri olma ihtimalinin çok az olduğunu, İran’ın doğalgaz müşterilerinin kış sezonunda iç ihtiyaçları karşılamak üzere doğalgaz kesintisi yapılmasından endişe duyduklarını açıklamıştır. 

Khagani, ambargo, yatırım eksikliği ve tüketim kültürünün değiştirilmesi için girişimlerde bulunulmaması sebebiyle doğal gaz sektöründeki sorunların kısa dönemde çözülemeyeceğini aktarmıştır.

Enerdata enerji danışmanlık şirketi tarafından yayımlanan bir habere göre İran, Azerbaycan üzerinden Rusya'dan yılda 3,3 milyar metreküp doğal gaz ithalatı yapmak üzere bu ülkeyle anlaşma yapmıştır. 2020 yılında İran’ın sadece 1 milyar metreküp doğalgaz ithal ettiği,  2020 yılında 235 milyar metre küp doğalgaz üretimiyle dünyanın üçüncü büyük doğalgaz üreticisi olduğu ve üretiminin çoğunun yurt içinde (2020'de %93) tüketildiği belirtilmiştir. 

Temmuz 2022'de Ulusal İran Petrol Şirketi (NIOC) ve Rus şirketi Gazprom’un, 40 milyar ABD Doları değerinde bir mutabakat zaptı imzaladıkları aktarılmıştır. Bu kapsamda, Gazprom ile NIOC Kiş ve Kuzey Pars doğalgaz sahalarının geliştirilmesi, Güney Pars sahasının basıncının artırılması, 6 petrol sahasının geliştirilmesi, doğalgaz ve mal takası, LNG projelerinin tamamlanması ve doğalgaz ihraç boru hatlarının inşasında işbirliğinde bulunacaklardır.

Fars Körfezi'ndeki Kiş Adası ve çevresindeki suların altında yer alan Kiş gaz sahası 1 trilyon 932 milyar metreküp doğalgaz rezervine sahipken, Buşehr'in 20 km güneydoğusunda, kıyıdan 15 km uzaklıkta bulunan Kuzey Pars doğalgaz sahasının toplam rezervi 1 trilyon 668 milyar metreküptür. İran, yaklaşık 34 trilyon metreküp doğalgaz rezervi ile bu alanda Rusya'dan sonra dünyanın en büyük ikinci ülkesi konumundadır. İran’da bulunan rezerv dünyanın toplam gaz rezervlerinin %17'sini oluşturmaktadır.

Kaynaklar: İSNA Haber Ajansı, 13 Kasım 2022,  isna.ir/xdML57  

Enerdata.net, 21 Eylül 2022, enerdata.net/publications/daily-energy-news/iran-agrees-import-33-bcmyear-russia-gas-through-azerbaijan.html