Özbekistan Merkez Bankası tarafından yayınlanan "2023 ve 2024-2025 yılları için para politikasının ana yönleri" incelemesinde etkili para politikası yürütmenin koşulları da listelenmiştir.

Ona göre önümüzdeki yıllarda para politikasının etkinliğinin artırılması konusu ekonominin çeşitli sektörlerinde uygulamaya konulacak aşağıdaki tedbirlerle yakından ilgili olacaktır.

Tüketici pazarlarında rekabet ortamının geliştirilmesi

Bu yönde:

• - ticari kuruluşların desteklenmesi için geliştirilen karar ve fermanların hem de mekanizmaların uluslararası danışmanlık şirketleri ile birlikte envanterizasyondan geçirilerek, piyasa mekanizmalarına ve rekabet ortamına aykırı normların iptal edilmesi;
• - tüketim malları ithalatındaki tarife ve tarife dışı kısıtlamaları azaltmak, sektörü yeterince serbestleştirmek, tüketim ve yatırım malları dış ticaretindeki tekel durumlarına son vermek, ithalatçı sayısını artırmak, ithalat coğrafyasını genişletmek ve alternatif yeni güzergâhlar geliştirmek;
• - demiryolu ve hava taşımacılığı sektörlerine özel şirketleri çekmek, bu hizmetlerin pazarında serbest rekabet koşulları yaratarak nakliye ve nakliye maliyetlerinin ürün fiyatları üzerindeki etkisini azaltmak;
• - tekelci işletmelerin mal ve hizmetleri fiyatlarının oluşturulmasına yönelik mekanizmaların şeffaflığının sağlanması;
• - DTÖ üyeliğinin hızlandırılması ve bölgesel ulaşım koridorlarının önemli bir parçası olmaya yönelik tedbirlerin alınması önümüzdeki yıllarda önemli rol oynayacaktır.

Kayıt dışı ekonominin azaltılması

MB'na göre, ülkedeki gizli ekonomiyi azaltmak için stratejik yönler belirlemek ve ilgili tüm bakanlıkları ve kurumları harekete geçirerek aşağıdaki yönlerde önlemler uygulamak gerekiyor:

• - 2023-2024 yıllarında münferit işletme veya sektörlere verilen imtiyazları eksiksiz bir eleştirel incelemeye tabi kılarak ve iptal ederek tüm piyasa katılımcıları için eşit fırsatlar ve sağlıklı bir rekabet ortamı yaratmak;
• - iç pazarda ithal malların toptan ticaretinin yalnızca nakitsiz ödeme şeklinde yapılmasını tam olarak sağlamak ve bunu kontrol etmek için ithal ürünlerin hareketine ilişkin ortak bilgi sisteminin geliştirilmesi ve uygulanması;
• - vergi kaçakçılığında cezanın kaçınılmazlığının sağlanması, kayıt dışı ekonomide çalışmaktansa kayıtlı ekonomide çalışmanın daha faydalı hale getirilmesi, bu konudaki engellerin kaldırılması, tüm medya aracılığıyla bilgilendirme çalışmalarının kapsamının genişletilmesi;
• - tüzel kişiler tarafından kişilerin banka hesaplarına mali yardım ve kredi olarak aktarılan fonlarla ilgili olarak gerçek kişilerin gelirlerinin vergilendirilmesi ve fonların tamamı iade edildiğinde bu makbuzların vergi matrahından çıkarılması uygulamasının getirilmesi;
• - suç faaliyetlerinden elde edilen gelirlerin yasallaştırılması ve terörizmin finansmanı ile mücadele sistemi çerçevesinde şüpheli müşterilerin ve operasyonların ön tespiti tanımlayıcılarının uygulanması ve denetimin güçlendirilmesi.

Bankacılık sisteminde dönüşüm ve özelleştirme

Düzenleyici, bu konuda hükümete şu tavsiyelerde bulundu:

• - 2023 yılında devlet payı yüksek olan büyük bankaların özelleştirilmesi sürecini mantıklı sonuna ulaştırmak, özellikle de devlet payı yüksek bankaların (Qishloq Qurilish Bank, Xalq Bank, Mikrokreditbank, Aloqa Bank, Agro Bank ve Milli Bank) hisselerini halka açık artırmaya (IPO) çıkarmak ve Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası ile işbirliği içinde Asaka Bank'taki dönüşüm süreçlerinde aktif aşamaya geçmek;
• - bankacılık hizmetleri pazarındaki rekabetin iyileştirilmesi ve tüm katılımcılar için eşit koşulların sağlanmasına yönelik başlatılan çalışmaların uluslararası deneyime dayalı olarak iyileştirilmesi;
• - 2023 yılından itibaren ekonomik aktiviteyi canlandırmada rekabet ortamını olumsuz etkileyen ve finansal kaynakların verimsiz dağılımına neden olan tercihli krediler (piyasa faiz oranlarının altında faizli krediler) ve yönlendirici krediler (yerel yönetimler ve devlet kurumları tarafından kredileri belirleme) yöntemlerinin aşamalı olarak kaldırılması.

Bankacılık sisteminde tahsis edilen kredilerin yüzde 60'ının direktif bazında tahsis edilen kredilere tekabül ettiği ve tam da bu faktörün etkisiyle ticari bankaların kredi portföyünde sorunlu kredilerin payının yüksek seviyede kaldığı kaydedildi.

Merkez Bankası'na göre, devlet payına sahip bankalarının dönüşümünün ve özelleştirilmesinin başarıyla tamamlanması aşağıdakiler için zemin yaratacaktır:

• - devlet bütçesinden bankaların sermayesine para enjekte etme ihtiyacını keskin bir şekilde azaltır;
• - bankacılık sisteminin piyasa ilişkileri temelinde işlemesi sağlanır;
• - yabancı yatırımlar ve özel yatırımcıların fonları pahasına bankaların sermayesinin artırılması ve böylece ekonomideki nakit akışlarının etkin bir şekilde dağıtılması sonucunda, gelecek vadeden projelere kredi verme ölçeğinin genişletilmesi için koşullar yaratılacaktır. (Kun.uz)