Ticaret Araştırmaları ve Risk Değerlendirme Genel Müdürlüğü

...

Birleşik Krallık’ın AB Tek Pazarından ve Gümrük Birliğinden Ayrılmasının Ardından Karşılaşılan Sorunlara İlişkin Kamuoyunda Dile Getirilen Değerlendirmeler:

Birleşik Krallık ile AB arasında imzalanan serbest ticaret anlaşmasının 01.01.2021 tarihinden itibaren uygulanmaya başlamasının ardından hükümetin İngiliz limanlarından gelen uzun kamyon kuyrukları ve süpermarketlerdeki yiyecek kıtlığı korkularının şimdiye kadar gerçekleşmediği ancak yeni düzenlemelere uyum ile ilgili firmaların birçok problemle karşılaştıkları belirtilmektedir. 

Yeni düzenlemeler ile ilgili yaşanan sorunlar esas olarak aşağıdaki konularda toplanmaktadır:

  1. Tarım ve balıkçılık

Balık gibi taze ürünlerin stoklanamaması ve hayvan ve bitki menşeli ithalatlar için gümrük evraklarının hazırlanmasının zahmetli olması nedeniyle tarım ve balıkçılık endüstrileri yeni ticaret düzenlemelerinden en çok etkilenen sektörler olmuştur.

1 Ocak'tan önce ürünlerini ertesi gün AB'ye teslim etmek üzere kamyonlara yükleyebilen balıkçılar, diğer işlemlerin yanı sıra artık gümrük beyannamelerini doldurmak, yakalama belgelerini ve sağlık sertifikalarını ihraç etmek zorundadırlar.

Özellikle İskoç balıkçılar, Brexit nedeniyle avlarını AB’ye zamanında ihraç etmek için mücadele verirken Başbakanın AB anlaşmasındaki şartları kabul ederek kendilerini yarı yolda bıraktığı konusunda suçlamaktadırlar.

İngiliz hükümeti balıkçılar için 23 milyon Sterlinlik bir tazminat paketi açıklamış ancak yeni ticaret uygulamalarının uzun vadeli etkileri belirsizliğini korumaktadır.

Diğer taraftan İngiliz çiftçiler,  AB sınır yetkililerinin ürünün yanlış ihracat sağlık sertifikalarına sahip olduğunu belirterek bazı etleri AB limanlarında bozulmaya bıraktığı için zarar gördüklerinden şikâyet etmiş; İngiliz hükümetinin Temmuz ayına kadar AB'den yapılan ithalata tam sınır kontrolü uygulamama kararı nedeniyle ucuz AB ithalatı tarafından baltalandıklarını ileri sürmüşlerdir.

  1. AB ‘den Ürün Satın Alan Tüketiciler

AB'den ürün satın alan İngiliz tüketiciler ekstra maliyetlerle karşılaşmaktadırlar. DHL, DPD ve DB Schenker dahil olmak üzere birçok büyük lojistik şirketi, yeni gümrük evraklarına ve diğer bürokrasiye uyum sağlama işlemleri nedeniyle sınır ötesi teslimat hizmetlerini askıya almak zorunda kalmış ve hizmetler yeniden başladığında bu defa tüketiciler 135 £ 'dan fazla değere sahip mallar üzerindeki katma değer vergisi ile diğer tarifeler ve işlem ücretleri dahil olmak üzere ekstra maliyetlerle karşı karşıya kalmışlardır. 

  1. Kuzey İrlanda

1 Ocak'ta yürürlüğe giren ve Brexit çekilme anlaşmasında yer alan Kuzey İrlanda protokolündeki düzenlemeler dolayısıyla, gıda tedarikçilerinin İngiltere'den Kuzey İrlanda'ya mal sevkiyatında gecikmelerle karşılaşılmış; bazı ürün hatları askıya alınmış ve bu durum bir süre süpermarketlerde boş raflara sebep olmuştur.

Kuzey İrlandalı tüketiciler, bölgenin AB’nin tüm gümrük kurallarına uyacağına dair çekilme anlaşmasındaki protokol nedeniyle, tohum gibi bazı ürünleri Büyük Britanya'dan temin edemediklerinden şikâyetçilerdir.

Kuzey İrlanda Perakende Konsorsiyumu tedarik ve nakliye ile ilgili ilk sorunların çoğunun çözüldüğünü açıklarken diğer yandan hayvan ve bitki ürünlerine ilişkin evrak işlemlerinde ödemesiz üç aylık süre sona erdiğinde neyle karşılaşacaklarını bilemediklerini ve her iki tarafın da esnekliğine ihtiyaç duyacaklarını açıklamıştır.

  1. Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeler

İngiltere'deki küçük ve orta ölçekli işletmeler, AB ile yeni ticaret ilişkilerine uyum sağlamak için en çok zorlanan kesimlerden biridir. Zira artan kargo ücretleri ve tarifeler de dahil olmak üzere maliyetler aniden yükselmiş ve AB’deki müşterilere satış yapmaya devam edilip edilmeyeceği sorgulanmaya başlamıştır.

İngiltere'ye getirilen ve daha sonra AB'ye ihraç edilen malların tarifelere tabi olması şirketleri, AB'de dağıtım depoları kurmaya teşvik etmiştir.

Birleşik Krallık'taki birçok küçük işletme, yeni ticaret düzenlemeleri kapsamındaki değişiklikler nedeniyle AB'ye ihracatı geçici olarak durdurduklarını bildirmişlerdir.

  1. Hizmet sektörleri

Birleşik Krallık-AB serbest ticaret anlaşması gereğince birçok endüstri AB’de faaliyet göstermek için vize ve çalışma izinleri almak zorunda kalacaklardır. Covid-19'un neden olduğu seyahat kısıtlamaları, İngiltere-AB ticaret anlaşmasının profesyonel hizmetler üzerindeki etkisinin anlaşılmasını şu an için engellemiştir.

Konferanslar ve moda dahil olmak üzere İngiltere'deki hizmet endüstrileri AB ülkelerindeki faaliyetlerine katılacak çalışanları için çalışma izni almak zorunda kalacaklardır. Özellikle müzik turnelerinde şarkıcılar için alınacak çalışma izni ile birlikte ekipmanların taşınması için ek bürokrasi yükü müzisyenlerin hükümeti anlaşmada kendilerini ihmal ettiği gerekçesi ile suçlamalarına neden olmuştur.

Özetle, BREXIT sonrası dönem için kurgulanan sistem, AB’den ayrılığın üzerinden geçen bir ay sonrasında önemli ölçüde devreye alınabilmiş olmakla beraber, bir çok alanda sorunların bir süre daha devam edeceği öngörülmektedir.