Kanada Başbakan Yardımcısı ve Maliye Bakanı Chrystia Freeland tarafından 26 Ağustos 2024 tarihinde yapılan açıklamada Kanadalı işçiler için rekabet koşullarını dengeli hale getirmek ve Kanada'nın elektrikli araç endüstrisi ile çelik ve alüminyum üreticilerinin Kanada pazarı, Kuzey Amerika ve küresel pazarlarda rekabetçiliğini sağlamak amacı ile Hükümetin bir dizi önlemler aldığı ifade edilmiştir. Söz konusu önlemler aşağıda sıralanmaktadır:

(i) Çin üretimi tüm elektrikli araçlara 1 Ekim 2024 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere %100 oranında ilave gümrük vergisi uygulanması planlanmaktadır. Söz konusu uygulama kapsamına elektrikli ve belirli hibrit binek araçları, kamyonlar, otobüsler ve nakliye amaçlı kamyonetler dahil olacaktır. Bahsekonu ilave gümrük vergisi, Çin'de üretilen ve Kanada'ya ithal edilen elektrikli araçlar için mevcut durumda geçerli ve %6,1 oranında uygulanan “MFN” tarifesine ek olarak tatbik edilecektir.

(ii) Kanada’ya Çin'den ithal edilen çelik ve alüminyum ürünlerine 15 Ekim 2024 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere %25 oranında ilave gümrük vergisi uygulanması planlanmaktadır. Söz konusu önlem Kanadalı işçileri Çin’in adil olmayan ticaret politikalarından korumak ve Kanadalı ticaret ortaklarının son dönemde attıkları adımlar neticesinde vuku bulan ticaret sapmasını engellemek amacı ile konmuştur. Bahsekonu önlemin uygulanacağı ürünlere ait taslak liste kamuoyu görüşüne açılmış olup kesinleşmiş ürün listesi 1 Ekim 2024 tarihinde açıklanarak 15 Ekim 2024 tarihinde yürürlüğe girecektir. Hükümetin açıkladığı bu önlemler 15 Ekim 2024 tarihinde Kanada'ya transit geçiş yapmakta olan Çin malları için geçerli olmayacaktır.

(iii) Kanada Hükümeti, bataryalar ve batarya parçaları, yarı iletkenler, güneş enerjisi ürünleri ve kritik mineraller de dahil olmak üzere Kanada'nın refahı bakımından kritik öneme sahip diğer sektörlerle ilgili 30 günlük ikinci bir istişare süreci başlatacaktır. Federal Hükümetin atacağı adımlar hakkında bilgi vermek üzere bir istişare duyurusu yayımlanacaktır.

(iv) Federal Hükümet, “Incentives for Zero-Emission Vehicles-iZEV”; “Incentives for Medium and Heavy Duty Zero Emission Vehicles-iMHZEV” ve “Zero Emission Vehicle Infrastructure Program-ZEVIP” adlı teşvik programlarından yararlanma hakkına sahip olma kriterlerine sınırlandırma getirerek sadece Kanada ile Serbest Ticaret Anlaşması müzakere etmiş olan ülkelerde üretilen ürünleri anılan programların kapsamına almaya niyet etmektedir.

Kanada Hükümetinin 11 Temmuz 2022 tarihinde ilan ettiği “Incentives for Medium- and Heavy-Duty Zero-Emission Vehicles (iMHZEV) Program” adlı program kapsamında “elektrikli araç ve karbon salınımlı yakıtla çalışan araçların satış fiyatları arasındaki farkın yaklaşık %50’si değerinde satın alma teşvik paketi” sunulmaktadır. 

(v) Hükümet, açıkladığı ilave gümrük vergisi önlemlerini yürürlüğe giriş tarihlerinden itibaren 1 yıllık zaman dilimi içerisinde gözden geçirmeyi planlamaktadır. Söz konusu önlemlerin sürelerinin daha da uzatılması ve uygun görüldüğü takdirde ilave önlemler ile desteklenmesi mümkün olabilecektir.

Başbakan Yardımcısı Freeland’ın yaptığı açıklamada Kanada otomotiv sektörünün ve sektörde istihdam edilen Kanadalı işçilerin, adil olmayan, serbest piyasa dışı politika ve uygulamalardan fayda sağlayan Çinli üreticilerin haksız rekabet uygulamaları ile karşı karşıya oldukları; Çin’in maksatlı ve devlet tarafından yönetilen aşırı kapasite politikaları; özensiz işgücü politikaları ve çevre standartlarının elektrikli araç endüstrisinde faaliyette bulunan işletmeleri ve çalışanları küresel çapta tehdit ettiği ve Kanada’nın uzun vadeli ekonomik refahını zayıflattığı belirtilmiştir. Başbakan Yardımcısı Freeland açıklamasında devamla, ilgili paydaşlar ile yakın dönemde gerçekleştirdikleri istişareler neticesinde “olağandışı (extraordinary) tehdit” niteliğindeki bu sorunun çözüme kavuşturulması için “istisnai (exceptional) önlemler” alınmasının zorunlu olduğu hususunu teyit ettiklerini söylemiştir.

Bunun yanında, Çin teknolojisi ile üretilmiş olan ve kablosuz bağlantı gerçekleştirebilen elektrikli araçların Kanadalıların özel hayatına ve verilerine erişim ile Kanada’nın ulusal güvenlik çıkarları açısından önemli ölçüde risk teşkil ettiği; sürücülerden toplanan verilerin, "veri mülkiyeti" bakımından şeffaf olmayan uygulamalara maruz bırakıldığı ifade edilmiştir.

Hükümetin açıklamasında Çin’in elektrikli araç endüstrisindeki haksız rekabet uygulamalarına karşı ABD ve AB ülkeleri tarafından da yakın dönemde bir karşılık verildiği; 14 Mayıs 2024 tarihinde ABD’nin “Section 301” kapsamında Çin’e uyguladığı tarife oranlarını elektrikli ve belirli hibrit araçlar için %100 artıracağını açıkladığı; 12 Haziran 2024 tarihinde ise AB Komisyonu’nun Çin’de üretilen elektrikli araçlara yönelik 4 Temmuz 2024 tarihi itibariyle geçerli olacak şekilde ve nihai uygulanacak oran sonbaharda belli olmak üzere “geçici telafi edici önlem (sübvansiyon vergisi)” uygulama kararı aldığı belirtilmiştir.

Federal Hükümet açıklamasında ayrıca, küresel talepteki yavaşlamaya rağmen Çin’in çelik üretim kapasitesini 2018 yılından beri ilave 18,6 milyon metric ton artırdığı; bu rakamın Kanada’nın toplam çelik üretim kapasitesinden daha fazla olduğu; 2023 yılı itibariyle Çin’in 1 milyar metric tonun üzerinde çelik üretim kapasitesi ile dünyada lider konumda olduğu; Çin’in alüminyum üretim kapasitesinin dünyadan aldığı payın son 20 yılda %11’den %59’a çıktığı; OECD verilerine göre Çin Hükümeti’nin 2013-2017 döneminde sektörde 70 milyar Dolar değerinde yatırım gerçekleştirdiği; ABD’nin “Section 301” kapsamında Çin’e uyguladığı tarife oranlarını belirli çelik ve alüminyum ürünler için artıracağını açıkladığı ifade edilmiştir. 

Hükümetin açıklamasında, Çin’in piyasa ekonomi dışı uygulamalarının ayrıca, bataryalar, yarı-iletkenler, güneş enerjisi ve kritik mineraller gibi sıfır karbon salınımı imalat teknolojilerine geçiş bakımından kritik önemde olan sektörler için de tehdit oluşturduğu; “BloombergNEF”e göre Çin’nin 2023 yılında gerçekleştirdiği batarya üretiminin tüm dünya talebini karşılamaya yeterli ölçüde olduğu; “International Energy Agency” hesaplamalarına göre Çin Hükümeti ve Çinli şirketlerin 2011 yılından itibaren yeni güneş enerjisi üretim kapasitesine yönelik yatırımlarının toplam 50 milyar Doların üzerinde gerçekleştiği ve Çin’in bugün her kategorideki güneş paneli imalat kapasitesinin küresel üretimin %80’inden fazlasına tekabül ettiği ifade edilmektedir.

“Barclays” tarafından yapılan analize göre Çin’in yarı-iletkenler imalat kapasitesinin önümüzdeki 5 ila 7 yıl içerisinde iki kattan fazla artmasının beklendiği ve 2026 yılında bu alanda aşırı arz oluşmasının beklendiği ifade edilmektedir.

“International Energy Agency”e göre Çin, sıfır karbon salınımına geçiş bakımından esas teşkil eden kritik minerallerin başat üreticisi ve işlemcisi olup lityum, kobalt, grafit ve nadir elementlerin yarıdan fazlasının işlenmesi Çin’de gerçekleştirilmektedir.

Kanada'nın otomotiv imalat sektörü, çoğu sendikalı olmak üzere 125.000'den fazla istihdama doğrudan ev sahipliği yapmaktadır. Kanada, elektrikli araç tedarik zinciri potansiyeli itibariyle kendisini dünyada ilk sırada konumlandırmaktadır. Benzer şekilde Kanada'nın çelik ve alüminyum sektörleri de 130.000'in üzerinde istihdama ev sahipliği yapmaktadır. Kanada’nın elektrikli araç ihracatı 2018 yılında 200 milyon C$ iken bu rakam 2023 yılında 47,2 milyar C$ olarak gerçekleşmiştir.

Bu çerçevede, yukarıda bahsekonu gelişmelerin ülkemizin otomotiv, çelik ve alüminyum başta olmak üzere ilgili olabilecek diğer sektörlerinde iştigal eden şirketler ile sektörel kurum ve kuruluşlar tarafından dikkate alınması önem arz etmektedir.