Hükümet, önümüzdeki yıl Bill ve Melinda Gates Vakfı tarafından desteklenen ve şu anda 17,5 milyon ABD doları (yaklaşık 25 milyar Rwf) finansman düzeyine ulaşan Rwanda Yapay Zekâ (AI) Genişleme Merkezi (AI Scaling Hub) adlı girişimi uygulamaya başlayacak.
Proje, sağlık, eğitim ve tarım alanlarında yeniliklerle ülkenin yapay zekâ ekosistemini hızlandırmayı amaçlıyor. Güncelleme, 16 Ekim Perşembe günü, Bilgi ve İletişim Teknolojileri ve Yenilik Bakanlığı (MINICT) Devlet Bakanı Yves Iradukunda tarafından, yapay zekânın ulusal kalkınmadaki rolü hakkında senatörlerle yapılan bir görüşmede açıklandı.
Iradukunda’ya göre, merkez bütçesinin bir kısmını yapay zekâ temelli çözümler geliştiren yerel girişimleri desteklemeye ayıracak ve ilk uygulamaların gelecek yıl faaliyete geçmesi bekleniyor.
Nisan 2025’teki Afrika Küresel Yapay Zekâ Zirvesi'nde, Gates Vakfı kıta genelinde dört AI Scaling Hub kurma planlarını duyurmuştu ve bunlardan ilki olarak Rwanda’nın, Bilgi ve İletişim Teknolojileri ve Yenilik Bakanlığı’na bağlı Dördüncü Sanayi Devrimi Merkezi seçilmişti.
Vakfın başlangıçta üç yıl için 7,5 milyon dolar taahhüt ettiği projeye, Iradukunda’ya göre, finansman şimdi iki kattan fazla artırıldı.
“Bu, büyümeye devam edecek bir projedir ve bütçesi zamanla artacaktır. Gates Vakfı ile olan ortaklığımızı takdir ediyoruz,” dedi Iradukunda.
Rwanda AI Scaling Hub, özellikle dezavantajlı topluluklarda gerçek dünya sorunlarını çözmeye yönelik yapay zekâ araçlarının geliştirilmesini ve sorumlu şekilde uygulanmasını hızlandırmak üzere tasarlandı.
Uygulama alanları arasında yapay zekâ destekli ultrason görüntüleme, tele-tıp, dijital öğrenme ve iklime duyarlı tarım yer alıyor.
Başlıca Proje Başlıkları 1. Yapay Zekâ Destekli Tele-Tıp Hizmetleri
Irembo tarafından hükümetin sağlık öncelikleriyle uyumlu şekilde geliştirilen bu platform, USSD, sesli arama, SMS, sohbet ve web üzerinden uzaktan muayene ve dijital reçete hizmetleri sunarak birinci basamak sağlık hizmetlerine erişimi genişletmeyi hedefliyor.
AI tabanlı triyaj sistemi, semptomları değerlendirip Kinyarwanda dilinde kişiselleştirilmiş sağlık tavsiyeleri sunacak ve hastaları uygun bakıma yönlendirecek.Hedef kitle arasında kırsal bölgeler, sağlık çalışanları (CHW’ler) ve Toplum Temelli Sağlık Sigortası (CBHI) kapsamındaki düşük gelirli hastalar yer alıyor.
2. Rwanda Medical Supply (RMS) için Yapay Zekâ Destekli Piyasa Analitiği
Bu proje, yapay zekâ aracılığıyla talep tahmini ve tedarik analitiği kullanarak ülkenin sağlık tedarik zincirinin verimliliğini artırmayı hedefliyor.
Gerçek zamanlı verilerle stok eksikliklerini en aza indirme, tedarik süreçlerini optimize etme ve ilaçlara zamanında erişimi sağlama amaçlanıyor.AI, fiyatları karşılaştıracak, tedarikçileri değerlendirecek ve nüfus verileri ile tıbbi kayıtlar üzerinden talep öngörüsü oluşturacak.Beklenen sonuçlar: maliyet tasarrufu, akıllı tedarik ve ülke çapında daha iyi ilaç bulunabilirliği.
3. Anne Sağlığı için Yapay Zekâ Destekli Ultrason Görüntüleme
Gebelik komplikasyonlarının erken tespiti amacıyla, birinci basamak sağlık tesislerine yapay zekâ destekli taşınabilir ultrason (POCUS) cihazları yerleştirilecek.
Az eğitimli hemşire ve ebeler, bu cihazlarla gebelik haftasını tahmin edebilecek ve riskli gebelikleri tespit edebilecek.AI sistemi, görüntüleri analiz ederek 10 dakikadan kısa sürede sonuç üretecek ve kırsal bölgelerde anne ve bebek sağlığı sonuçlarını iyileştirecek.
4. Yapay Zekâ Destekli Tarım Danışmanlık Hizmetleri
Bu sistem, özellikle kadın ve genç çiftçilere yönelik olarak gerçek zamanlı, kişiselleştirilmiş tarım tavsiyeleri sağlamayı amaçlıyor.
AI ve agronomik modellerin birleşimiyle, çiftçilere ürün bakımı, zararlı yönetimi, toprak beslenmesi ve piyasa eğilimleri hakkında öneriler sunacak.Bilgilere WhatsApp, SMS, IVR ve saha temsilcileri aracılığıyla erişilebilecek.Bu girişim, Rwanda’nın Dijital Tarım Stratejisi ile uyumlu olup, iklime duyarlı tarımsal kararları destekleyecek.
5. Yapay Zekâ Tabanlı Öğrenme Değerlendirmesi
Bu proje, ilkokul (1–5. sınıflar) düzeyinde İngilizce ve matematik dersleri için dijital ve otomatik değerlendirme sistemi getiriyor.
Öğretmenler, öğrencilerin cevap kâğıtlarının fotoğraflarını yükleyerek otomatik notlandırma, öğrenme boşluklarının tespiti ve gerçek zamanlı performans analizi yapabilecek.Sistem, kişisel öğrenme önerileri sunacak, öğretmenlerin zorlanan öğrencileri önceliklendirmesine yardımcı olacak ve velilere dijital karneler gönderecek.
Hindistan’daki benzer sistemlerde bir yılda 6,23 milyon değerlendirme yapılmış olup, Rwanda da benzer verimlilik ve başarı artışları bekliyor.
“Yapay zekâ, özellikle kalabalık sınıflarda öğrenci-öğretmen farkını azaltarak kişiselleştirilmiş öğrenme desteği sunabilir,” dedi Iradukunda.
Genel olarak, AI Scaling Hub, fikirden ölçeklenmeye kadar yerel yenilikleri teşvik eden bir platform olacak; finansman, bilişim kaynakları ve mentorluk desteği sağlayacak.
Ayrıca, sorumlu, kapsayıcı ve sürdürülebilir yapay zekâ uygulamalarını teşvik etmek için politika ve düzenleyici rehberlik de sunacak.