Özbekistan Cumhurbaşkanı, 20 Ağustos 2021'de girişimcilerle gerçekleştirdiği açık diyalog toplantısından sonra, işletmeler üzerindeki vergi yükünü azaltmak için vergilendirme alanında bir dizi değişiklik yaptı. Söz konusu değişiklikler ihracatçılar, yemek ve turizm sektörleri, inşaat malzemeleri üreticileri gibi bazı alanlarda vergi teşvikleri öngörmektedir. Ayrıca, KDV ile ilgili olarak sadeleştirme dahil olmak üzere bir dizi değişiklik beklenmektedir. KDV iade süreci ve KDV oranının düşürülmesi, bazı cezaların kaldırılması gibi. Tüm bu hususlar aşağıda özetlenmektedir.

 

Katma Değer Vergisi

24 Ağustos 2021 tarihli ve 5231 sayılı Özbekistan Cumhurbaşkanı imzalı “Katma değer vergisi yönetiminin iyileştirilmesi hakkında” Karar ile aşağıdaki değişiklikler yapılmıştır:

• 1 Ekim 2021 tarihinden itibaren, ihraç mallarının üretiminde kullanılan mal/hizmetler için ödenen (ödenecek) KDV tutarının mahsubu, döviz hasılatının fiilen alınıp alınmadığına bakılmaksızın yapılacaktır. Bunun yalnızca ihracat geliri tahsilatına ilişkin gerekliliklerle de uyumlu olan "iyi niyetli" vergi mükellefleri için geçerli olduğunu belirtmekte fayda var. Döviz gelirlerinin ihracat tarihinden itibaren 180 takvim günü içinde tam olarak alınmaması durumunda, ilgili girdi KDV tutarı mahsuptan hariç tutulur.
• 1 Ocak 2022 tarihinden itibaren KDV iadesi için vergi dairelerine ayrıca başvuru yapılması zorunluluğu kaldırılacaktır. Bunun yerine vergi mükellefi, ilgili vergi dönemi için vergi beyannamelerinin sunulması sırasında vergi makamlarını KDV iadesi konusunda bilgilendirme seçeneğine sahip olacaktır. (vergi bildirim formlarında ilgili değişiklikler vergi makamları tarafından 3 ay içinde yapılmalıdır)

 

Yemek Hizmetleri (Catering) ve Turizm

COVID pandemisi sırasında yemek ve turizm sektörlerini daha fazla desteklemek için Özbekistan Cumhurbaşkanı, 25 Ağustos 2021 tarihli ve 5232 sayılı "Kamu yemek ve turizm alanlarında faaliyet gösteren işletmeleri desteklemek için ek önlemler hakkında" Kararnameyi imzaladı. Kararname, 1 Eylül 2021 tarihinden itibaren aşağıdaki teşvikleri getirmektedir:

• 31 Aralık 2021'e kadar yemek hizmeti veren işletmeler Toprak Vergisi ve Mülk Vergisi ödemesinden muaftır.
• 1 Eylül 2023 tarihine kadar Turizm Vergisi alınmaz.

Catering işletmeleri ayrıca, 15 Ağustos 2021'den önce tahakkuk eden belirli vergilere ilişkin vergi borcunun ödenmesini erteleme hakkına sahip olacaktır.

 

Vergi İdaresi Yönetimi

Vergi idaresinin daha da geliştirilmesi ve vergi ihlalleri için sorumluluktan feragat yoluyla iş ortamının iyileştirilmesi ve ayrıca Özbekistan Cumhurbaşkanı'nın girişimcilerle açık diyalogu sırasında belirlenen görevlerin yerine getirilmesi göz önünde bulundurularak, “Ticari kuruluşlar için vergi ödeme sürecinde daha elverişli koşulların yaratılması için bazı tedbirler” isimli Kararname 7 Eylül 2021'de Cumhurbaşkanı tarafından imzalandı.

Kararname, 1 Ocak 2022 tarihinden itibaren aşağıdaki değişiklikleri getirmektedir:

• Masaüstü vergi denetimleri (cameral control) sırasında tespit edilen ihlaller için herhangi bir mali yaptırım uygulanmayacaktır;
• Vergi raporlarının belirlenen süreler içinde sunulmaması durumunda ortaya çıkan mali yaptırımlar yürürlükten kaldırılacaktır.

Ayrıca, pilot bir girişim olarak, 2022'nin ilk yarısında vergi makamları, Harezm bölgesinde kayıtlı mükelleflere vergi hesaplamaları ve KDV, ÖTV, Ciro Vergisi ve Toprak Vergisi ile ilgili vergi raporlarının hazırlanmasında yardımcı olacaktır. Bunun üzerine, aşağıdaki prosedür oluşturulacaktır:

• Vergi makamları, Kadastro Kurumundan alınan veriler, elektronik faturalandırma sistemleri ve çevrimiçi yazar kasalardan alınan veriler ile KDV, Tüketim Vergisi ve Ciro Vergisi amacıyla vergi dairelerinde bulunan diğer verilere dayanarak vergi borçlarını hesaplar ve vergi raporları taslağı hazırlar;
• Vergi makamları tarafından hazırlanan taslak vergi raporları, son başvuru tarihinden en az 10 gün önce kişisel vergi mükellefi ofisi aracılığıyla gönderilir;
• Mükellef, vergi raporlarının kendisine ulaşmasından itibaren 5 gün içinde, belirlenen usule göre düzeltilmiş raporları sunarak bunu onaylar veya reddeder.

 

İhracatçılara Yönelik Teşvikler

7 Eylül 2021 tarihinde “İhracatçı Kuruluşların Teşvik Edilmesine Yönelik Ek Tedbirler Hakkında” Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi imzalandı. Kararnameye göre şu değişiklikler yapılacak:

• Tekstil ihracatı son on iki ay içinde 1 milyon ABD Dolarından fazla olan kuruluşlar için üretim amaçlı aksam ve malzemelerin ithalatında gümrük ödemelerinin 120 gün ertelenmesi (taksitli ödeme);
• 1 Ekim 2021'den itibaren, gelişmiş bir kalite kontrol sistemine sahip ülkelerden ithal edilen ekipman, aksam-parça, hammadde, ölçüm ekipmanı ve araçları, kimyasallar ve kaldırma mekanizmaları ile ilgili sertifikasyonlardan feragat edilmiştir;
• Avrupa ülkelerine katma değeri yüksek malların ihracatında nakliye maliyetlerinin %50'sinin karşılanmasını öngören bir sistem bir yıl süreyle uygulamaya konulacaktır.

 

İnşaat Malzemeleri

'İnşaat malzemeleri endüstrisini destekleyecek önlemler hakkında' Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi şunları öngörüyor:

• 1 Ekim 2021 itibariyle çimento (klinker) üreticileri için Kurumlar Vergisi oranının %20'den %15'e düşürülmesi;
• 1 Ocak 2022'den itibaren çimento üretiminde kullanılacak kalker (limestone) üzerindeki Yeraltı Kullanım Vergisi (Subsurface Use Tax) oranının düşürülmesi.

 

Öngörülen Diğer Değişiklikler

9 Eylül 2021'de Özbekistan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı aşağıdaki hususları duyurmuştur:

• 2023'te KDV oranının %15'ten %12'ye düşürülmesi;
• 2022'de Mülk Vergisi oranının %2'den %1,5'e düşürülmesi;
• 2023'ten itibaren Mülk Vergisi ve Toprak Vergisini birleştiren, gayrimenkul üzerinde birleşik bir verginin getirilmesi;
• Bankalar ve mobil telekomünikasyon şirketleri için Kurumlar Vergisi oranının %20'den %15'lik genel orana düşürülmesi.

---