22 Ağustos'ta Cumhurbaşkanı Şavkat Mirziyoyev işadamlarıyla açık diyalog sırasında birçok yeni hususu dile getirdi. Buna göre;

İşletmeler kategorilere ayrılacak

Cumhurbaşkanı sektör temsilcilerini desteklemek için 5 alanda yapılan girişimleri duyurdu. İlk olarak, işletmeler kategorilere ayrılacak ve onların desteklenmesine ilişkin özel yaklaşım belirlenecek.

Bu durumda işletmeler yıllık cirolarına göre kategorilere ayrılacak. Bunlar:

• - 1 milyar som'a kadar - mikro işletme;
• - 10 milyar som'a kadar - küçük işletme;
• - 100 milyara som'a kadar - orta işletme kategorileri oluşturuldu.

1 Ocak 2023'ten itibaren, mikro işletmeler için mevcut %4 ila %25'e kadar olan ciro vergisi oranları yerine %4'lük tek bir vergi oranı getirilecek. Bu durumda, uzak bölgelerdeki ve özel kategorilerdeki girişimciler için mevcut %1 ve %2 oranları korunacak.

Bunun dışında, gönüllü olarak yılda 20-30 milyon som ödenmesi durumunda muhasebe kayıtlarını tutma ve vergi dairelerine ibraz etme zorunluluğundan muaf olacaklar. Devlet Vergi Komitesi, Kun.uz'a bu rejimin kimlere ve nasıl uygulanacağı konusunda özel prosedür geliştirileceğini bildirdi.

Kategorilere göre ayrı vergi rejimleri geliştirilecek

İkinci kategori, yani cirosu 1 milyar som'u aşan, genel vergi ödeme sistemine geçen işletmeler, bir yıl boyunca 2 kat daha az kâr vergisi ödeyecek.

1 Ocak 2023'ten itibaren:

• - küçükten orta ölçekliye geçen işletmeler iki yıl boyunca kâr vergisinin yalnızca %50'sini ödeyecek;
• - mülk sigortası masraflarının %50'si devlet tarafından karşılanacak;
• - basitleştirilmiş vergi, mali ve istatistik raporları uygulanacak;
• - devlet alımları için %20 kota belirlenecek ve bu alımlar çerçevesinde fonların %50'si (halihazırda %15) peşin ödenecektir.

KDV oranı düşürülecek

1 Ocak 2023'ten itibaren katma değer vergisi oranı mevcut %15'ten %12'ye düşürülecek.

Cumhurbaşkanı, geçen yılki cumhurbaşkanlığı seçimlerinden önce 2023'ten itibaren KDV'nin %12 olacağını açıklamıştı. Bu daha sonra 2022 yılı "Bütçesi"ne de yansıtıldı.

Girişimcilerin artan vergi oranlarına göre hesaplanan 2 trilyon som’luk borçları silinecek

2022 yılı 1 Temmuz'dan itibaren, boş binalara ve kullanılmayan arsalara artırılmış emlak ve arazi vergi oranları uygulaması iptal edildi. Ancak daha önce artırılmış olarak hesaplanan vergilere ne olacak sorusu 19 bin girişimciyi rahatsız ediyor ve bu konuda çok sayıda başvuru geldi.

Devlet Başkanı, "Bunu dikkate alarak, girişimcilerin artan vergi oranları üzerinden hesaplanan 2 trilyon som borcundan tamamen vazgeçsek, ne dersiniz?" ifadelerini kullandı.

Küçük işletme projelerine 20 trilyon som tahsis edilecek

Cumhurbaşkanı tarafından öne sürülen ikinci husus, girişimcilerin faaliyetlerini genişletmek ve yeni projelerin uygulanması için uygun bir finansman sistemi oluşturmaktı. Bu kapsamda küçük işletme projelerine 20 trilyon som tahsis edileceği açıklandı.

Üçüncü husustan bahseden Cumhurbaşkanı, kredi vermenin meselenin sadece bir yüzü olduğunu, işin ilerlemesi için yeterli koşullara, altyapıya ve garantili bir pazara ihtiyacı olduğunu kaydetti. Bu nedenle öncelikle ilçe ve şehirlerin koşullarından yola çıkarak işletmeler için özel yaklaşımlar getirilecektir.

Girişimcilerin mülkiyet koruması güçlendirilecek

Bu girişim dördüncü husus olarak öne sürülmüştür. Bundan böyle arsa ve mülk tahsisi kararlarının iptali ancak mahkeme usulü ile yapılacak. Şavkat Mirziyoyev, hakimlerin mülkiyet haklarına ilişkin kararları iptal etmesine izin verilmeyeceğini söyledi. Yani, hak tanıyan belgeyi sadece mahkeme geçersiz bulabilecektir.

Cumhurbaşkanı: "Yeter artık, bir vali gelir, diğeri onun kararını iptal eder. Bu ne demek?" dedi.

Soruşturma sırasında mülke tedbir konması uygulaması değişecek. Son 3 yılda, müfettişler tarafından belirlenen zararın iki katı kadar mülke tedbir kondu (1,5 trilyon som). Artık her tedbir konma işleminin geçerliliği mahkeme tarafından değerlendirilecek, kararı sadece mahkeme verecek.

Girişimcilere karşı yeni yaptırım ve cezai tedbirlerin getirilmesi konusunda 3 yıllık bir moratoryum ilan edilecek

Beşinci husus olarak girişimcilerin faaliyetlerinin denetimi ve onlara yaptırım uygulanması konularına değinilmiştir. Cezai tedbirlerin uygulanmasına ilişkin 3 yıllık bir moratoryum ilan edilmesinin yanı sıra, girişimcilere yükümlülükler getiren yeni mevzuat kabul edildiğinde, girişimci hatasından dolayı 6 ay boyunca cezalandırılmayacak.

Vergi denetimine ilişkin cezalar hafifletilecek

Küçük işletme temsilcileri tarafından vergi denetimleriyle ilgili para cezalarının türü ve ciddiyeti konusunda çok sayıda başvuru yapılmıştır. Örneğin ciro vergisi mükellefi olan 370 binden fazla küçük girişimcinin aylık ortalama vergi ödemesi 1 milyon som civarındadır. Ancak, kasiyer çeki düzenlemeyenlere 5 milyondan 10 milyon som'a kadar para cezası ile 3 milyondan 12 milyona kadar idari para cezası kesiliyor. Yani ceza hem küçük girişimciler hem de büyük işletmeler için aynıdır.

Yaklaşık 30 yıldır ticaret alanında faaliyet gösteren işadamlarını rahatsız eden sorun çözülecek, yani ticaret kurallarının ihlali nedeniyle cezai yaptırım tamamen ortadan kalkacak (Ceza Kanunu'nun 189. maddesi). İlk kez hata yapan küçük işletme temsilcilerine ceza verilmeyecek. Bunun yerine, vergi makamlarının eksikliklerin giderilmesine yardımcı olacağı bir sistem getirilecektir. Cezaların miktarı da girişimciler tarafından ödenen vergiyi geçmemelidir.

Ticaret ve Sanayi Odası güçlendirilecek

Ticaret ve Sanayi Odası'nın hükümete bağlılığı tamamen kaldırılacak. Oda, dikkate alınması gereken bir konuyu hükümete sunma yetkisine sahip olacak. Ayrıca, TSO'ya girişimcinin yararına Yargıtay'a başvuruda bulunma ve ekonomik, idari ve ceza davalarında mahkeme kararlarının incelenmesine ilişkin şikayette bulunma yetkileri de verilecektir. Aynı zamanda TSO'nun bölge departmanları ve şubeleri de valiye ve diğer bölgesel yetkililere değerlendirmeleri zorunlu olan sunumları takdim etme hakkına sahip olacaktır.

Kamu Kurulu ve yeni unvan

Yukarıda belirtilen tüm önerilerin hayata geçirilebilmesi için Cumhurbaşkanı'na bağlı Girişimciliği Destekleme Kamu Kurulu oluşturulacaktır. Ayrıca, "Özbekistan'da hizmet eden girişimci" fahri unvanı tesis edilecek. (Kun.uz)

---