Karadağ İstatistik Kurumu (Monstat), Karadağ'ın gayri safi yurt içi hasılasının (GSYİH) bu yılın ilk çeyreğinde (Ocak - Mart) yüzde 4,4 oranında reel büyüme kaydettiğini duyurdu.

Verilerine göre bu büyüme, hane halkı ve devlet tüketimindeki büyümenin yanı sıra ekonomideki stoklardaki olağandışı artış sayesinde elde edilirken, Karadağ ekonomisini oluşturan diğer göstergelerin çoğu düşüşte.

Bu çeyreğin nominal GSYİH'sı 1,35 milyar avro değerindeydi ve geçen yılın aynı dönemine kıyasla 122 milyon yani yüzde 9,9 daha yüksekti. Enflasyonun etkisi dikkate alındığında Karadağ ekonomisinin bu üç ayda reel büyüme oranı yüzde 4,4 oldu.

Bu çeyrekte hane halkı tüketimi, karşılaştırmalı döneme göre 87 milyon artışla 1,17 milyar euro olarak hesaplandı. Devlet harcamaları ise 33 milyon artışla 292 milyon oldu.

Pek de alışılmadık bir şekilde en büyük artış, geçen yılın değeri olan 30,7 milyon Euro'dan yüzde 350'lik bir büyümeyle 135,2 milyon Euro'ya çıkan "envanter değişiklikleri" kalemi oldu. Bu kalem 104,5 milyon avro arttı ve bu dönemde toplam GSYİH 122 milyon artarken, bu kalemin büyümesi de bu GSYH büyümesinde baskın etki yarattı.

Monstat, envanter değişiklikleriyle ilgili verileri bir anket yoluyla ticari kuruluşlardan alır ve tanım gereği bunlar malzemelerin, tamamlanmamış üretimin, bitmiş ürünlerin ve malların değerini temsil eder. Monstat'ın metodolojisi, stok değişikliklerinin, ortalama piyasa fiyatları üzerinden değerlenen, dönem başındaki ve sonundaki stok seviyeleri arasındaki farkı temsil ettiğini belirtmektedir.

Monstat verilerine göre mal ve hizmet ihracatı bu dönemde 517 milyon euro iken, geçen yılın aynı döneminde bu kalem 666 milyon euro olarak gerçekleşti, yani yüzde 23 oranında düşüş kaydetti.

Aynı dönemde mal ve hizmet ithalatı ise 1,08 milyar euro değerinde olup, geçen yılın aynı dönemine göre 20 milyon daha azdı. Bu, mal ve hizmet açığının 562 milyon euroya ulaştığı ve bunun 129 milyon euro daha fazla olduğu anlamına geliyor. Bu açık önemli ölçüde “stok değişimi” değerindeki artışla kapatılmaktadır.

Ocak ayında sunulan 2024-2026 dönemine ilişkin ekonomik reformlar programıyla Hükümet, 2024 yılının tamamı için beklenen GSYH büyümesinin yüzde 3,8 olacağını öngördü. Bu, Monstat'ın ilk çeyrek için yayınladığı yüzde oranının tüm yıl ortalamasının üzerinde olduğu anlamına geliyor.

Ancak Merkez Bankası'nın (CBCG) bülteninde yer alan veriler, bu yılın Karadağ ekonomisi açısından pek de iyi başlamadığını gösteriyor.

Ön verilere göre, 2024 yılının ilk üç ayında gelen toplam turist sayısı 192 bin 215 oldu. Bu rakam, bir önceki yılın karşılaştırmalı dönemine göre yüzde 11,98 daha az. Aynı dönemde 1,32 milyon geceleme gerçekleşti ve bu da yüzde 19,12'lik bir düşüşe işaret ediyor. Ocak-Mart dönemine ilişkin CBCG bülteninde, yabancı turist sayısında yüzde 12,68, yabancı turistin geceleme sayısında ise yüzde 20,14 oranında azalma olduğu belirtildi.

Bu veriler, Karadağ'da önemli ölçüde daha az turist bulunduğunu, ancak aynı zamanda gelen turistlerin önemli ölçüde daha kısa süre kaldıklarını, çünkü geceleme sayısının ziyaret sayısının neredeyse iki katı olduğunu gösteriyor.

CBCG ayrıca Ocak-Mart 2024 döneminde net doğrudan yabancı yatırım girişinin 117,55 milyon euro olarak gerçekleştiğini ve bunun 2023 yılının aynı dönemine göre yüzde 1,08 daha düşük olduğunu belirtiyor.

Ayrıca resmi verilere göre bu üç ayda mal ihracatının değeri 150,8 milyon euro, ithalatı ise 858,8 milyon euro oldu. Geçen yılın aynı dönemiyle karşılaştırıldığında ihracat yüzde 31,2 oranında azalırken, ithalat yüzde 3,9 oranında arttı.

CBCG bülteninde bu dönemde kredilerde geçen yılın mart ayına göre yüzde 11 oranında artış yaşandığı belirtiliyor.

Bütün bu veriler, bu dönemde Karadağ'ın turizmden, ihracattan ve dış yatırımlardan gelen para girişinde azalma yaşadığını, aynı zamanda ihracatın artması nedeniyle maliyetlerde de artış yaşandığını gösteriyor. Ayrıca kredilerin büyümesi, nüfusun tüketiminin artması ve ekonomideki stokların büyümesi üzerinde de etkili olabilir.

Yani ekonomideki bu büyüme, nüfusun ve ekonominin borçluluğunun artması, bu paranın genel tüketime yönlendirilmesi ve stokların artması temelinde sağlandı.

Kaynak: İnvestitor Haber Sitesi

Yayımlayan: Podgoritsa Ticaret Müşavirliği